موقعیت جغرافیایی و وسعت استان

استان خراسان شمالی از نظر موقعیت ریاضی بین مدار های 36 درجه و 37 دقیقه تا 38 درجه و 41 دقیقهٔ شمالی و بین نصف النهارهای 55 درجه و 53 دقیقه تا 58 درجه و 30 دقیقهٔ شرقی قرار دارد.

از نظر موقعیت نسبی، استان خراسان شمالی از جهت شمال به جمهوری ترکمنستان، از جنوب و شرق به استان خراسان رضوی، از سمت غرب به استان گلستان و از سمت جنوب غربی به استان سمنان محدود می شود. وسعت: وسعت استان خراسان شمالی تقریباً 28434 کیلومترمربع است که 7/ 1 درصد از مساحت کل کشور را به خود اختصاص م یدهد. از نظر مساحت، استان ما در ردیف استان های متوسط کشور قرار دارد. تأثیر موقعیت جغرافیایی استان در پیشرفت و شکوفایی آن: بر اساس موقعیت جغرافیایی، این استان باید شرایط بیابانی داشته باشد، اما وجود ارتفاعات کپه داغ و آلاداغ، این منطقه را مانند نگینی درخشان بین بیابان های قره قوم و دشت کویر قرار داده و شرایط ممتازی به آن بخشیده است.

استان خراسان شمالی از نظر جغرافیایی دارای شکل فشرده ای است. فواصل شمال تا جنوب و شرق تا غرب استان تقریباً یک اندازه می باشد. شکل جمع و جور از نظر جغرافیای ی بهترین شکل به حساب می آید؛ زیرا فواید زیادی را از نظر خدمات دهی مناسب، حمل و نقل و دسترسی آسان شهرستا نها به مرکز استان فراهم می نماید.

قله شاهجهان

ناهمواری های استان

ناهمواری های استان مانند سایر ناهمواری ایران به دو قسمت سرزمین های مرتفع و سرزمی نهای پست و هموار تقسیم می شوند. استان خراسان شمالی به لحاظ جغرافیای طبیعی یک سرزمین کوهستانی  دشتی است که سهم هریک از نواحی کوهستانی و هموار در آن تقریباً یکسان است. مرتفع ترین نقطه استان، قلهٔ شا هجهان با ارتفاع 3051 متر از سطح دریا، در شمال شرقی اسفراین و جنوب غربی فاروج قرار دارد و پست ترین نقطه آن، روستای تازه یاب در شهرستان مانه و سملقان است که 400 متر از سطح دریا ارتفاع دارد.

سرزمین های مرتفع
سرزمین های مرتفع، بیش از 50 درصد مساحت استان را تشکیل م یدهند و نقش عمده ای در فعالیت های انسانی استان دارند. این ارتفاعات عمدتاً جوان بوده و در دورهٔ ترشیاری از دوران سوم زمین شناسی شکل گرفته اند. عوامل فرسایشی در دورهٔ کواترنر آنها را به شکل کنونی درآورده است. مطالعات تکتونیکی انجام شده توسط محققان زمین شناسی حاکی از این است که این ارتفاعات فعال بوده و همه ساله به ارتفاع آنها افزوده می شود. ارتفاعات استان شامل کوه های کپه داغ در شمال و کوه های آلاداغ در بخش میانی است.
1 کوه های کپه داغ: کوه های کپه داغ در بخش شمالی استان واقع شده اند. از غرب به دریای خزر و از شرق به ارتفاعات هزار مسجد خراسان رضوی منتهی می شوند. این ارتفاعات در چین خوردگی های آلپ  هیمالیا شکل گرفته اند. این ارتفاعات جهت شمال غربی  جنوب شرقی دارند و از نظر زمین شناسی شبیه کوه های زاگرس هستند. از مهم ترین ویژگی های آنها می توان به منابع غنی آب، سازند های آهکی، فرسایش آبی و وجود پدید ههای کارستی ١ اشاره نمود. مرتفع ترین قلهٔ این رشته کوه، می سی نو است.

در اوایل قرن گذشته که نیروی زمینی کشور ها قدرت اصلی آنها به حساب می آمد، برخی از نقاط جهان که نقش کلیدی در تصرف یک منطقه داشتند، به هارتلند یا قلب زمین مشهور بودند. ارتفاعات کپه داغ به دلیل تسلط بر دشت های روسیه، یکی از هارتلند های جهان محسوب می شد.

2 کو ههای آلاداغ: ارتفاعات آلاداغ در قسمت میانی استان واقع شده اند و ادامهٔ کو ههای البرز م یباشند که همراه ارتفاعات بینالود در خراسان رضوی، رشته کوه آلاداغ  بینالود را تشکیل می دهند. این کوه ها با جهت شرقی  غربی از سمت شمال به دشت های بجنورد، سملقان، شیروان و فاروج و از سمت جنوب به دشت های جاجرم، اسفراین و صفی آباد محدود می شوند. بلندترین نقطهٔ این رشته کوه، قلهٔ شاه جهان می باشد که 3051 متر از سطح دریا ارتفاع دارد. از قله های دیگر این رشته می توان به سالوک با ارتفاع 2981 متر اشاره کرد که در جنوب شهر بجنورد قرار دارد. از ویژگی های این ارتفاعات، رسوبی بودن اغلب سنگ ها، وجود گسل های متعدد، جوان بودن چین خوردگ یها و فرسایش آبی است.

مطالعات میدانی و سفر های علمی از مهم ترین شیوه های یادگیری در علم جغرافیا است. چنانچه علاقه مند به این گونه مطالعات هستید و تمایل دارید با ارتفاعات استان بیشتر آشنا شوید، کافی است با وسیله نقلیه مطمئنی و با راهنمایی دبیر خود، محور آشخانه تا فاروج را طی کنید. در این مسیر کلیه ارتفاعاتی که در سمت چپ شما نمایان می شود، ارتفاعات کپه داغ است و تمامی ارتفاعاتی که در سمت راست مشاهده می کنید، ارتفاعات آلاداغ هستند.